Новости Энциклопедия переводчика Блоги Авторский дневник Форум Работа

Декларация Поиск О нас пишут Награды Читальня Конкурсы Опросы








ГП-цитатник

klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs

Модератор: Valer'janka

klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs

Сообщение putator » Вт фев 01, 2011 04:10

klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs, 2006, Den Haag
Скачивается по ссылке:
http://www.etymologiebank.nl/pdf/2006_Sijs.pdf
206 стр., файл pdf 7184985 байт (6,85 МБ)
'[Men moet] de scheepvaart met alles wat daarbij hoort leren […] en eveneens moet men voor zover mogelijk de Nederlandse taal leren.' - aldus Peter de Grote in een vertrouwelijk stuk aan grootvorst A.G. Dolgorukij van 1 oktober 1707. Peter de Grote heeft een tijdlang serieus overwogen Nederlands als vreemde taal in Rusland in te voeren.

'Zeventiende- en achttiende-eeuwse [Duitse] bronnen gebruiken soms technische uitdrukkingen die zuiver Nederlands zijn. De meeste Duitsers voeren in de zeventiende eeuw met Hollandse schepen over zee, en nog in de achttiende eeuw was Nederlands de taal van de Hamburgse zeevaartschool.' - Friedrich Kluge, Seemanssprache, Halle 1911, p. x.

'Zijn aanpak van dit moeilijke probleem is zo bekwaam en zo dapper, dat hij ongetwijfeld een merkbare impuls zal geven aan de moleculaire wetenschap. Dit werk heeft zeker meer dan één onderzoeker gebracht tot het bestuderen van de Nederlandse taal waarin het geschreven is.' - aldus de vooraanstaande wetenschapper James Clerk Maxwell in 1875 in Nature naar aanleiding van de dissertatie van de natuurkundig Johannes van der Waals uit 1873.

'De kennis der Nederlandsche taal is voor ons een onuitputtelijke bron van genot; zij ontsloot voor ons zooveel schoons, van welks bestaan wij te voren geen flauw vermoeden hadden.' - Raden Adjeng Kartini, 27 april 1902 (geciteerd uit Kees Groeneboer, Weg tot het Westen, Leiden 1993, p. 2).
'De Nederlanders […] die, tot de negentiende eeuw, een diepgaande Franse invloed hebben ondergaan en aan de Fransen bijna hun hele culturele woordenschat te danken hebben, hebben desalniettemin de Fransen voorzien van verscheidene woorden die vooral betrekking hebben op de zee en de handel, omdat zij de Fransen lange tijd in de zeemanskunst overtroffen en bedrevener waren in het handeldrijven.' - Marius Valkhoff, Les mots français d'origine néerlandaise, Amersfoort 1931, p. 8.

'De westerse wetenschappen werden [door de Japanners vanaf ca. 1640] bestudeerd via de Nederlandse taal. Er waren dan ook veel Japanners met een passieve kennis van het Nederlands, terwijl degenen die directe contacten hadden met de Nederlandse nederzetting in Deshima de taal natuurlijk ook min of meer vloeiend spraken. Het is opmerkelijk dat het Nederlands tot 1870 de taal was waarin officiële onderhandelingen met buitenlandse mogendheden werden gevoerd.' - Frits Vos, 'Dutch influences on the Japanese language (with an appendix on Dutch words in Korean)', in: Lingua 1963, 12, 348.

'Hoewel de Nederlanders slechts kortstondig een staatkundige rol hebben gespeeld in Amerika, is hun taalkundige erfenis zeer groot. Vanaf de eerste contacten hebben de Amerikanen zich overvloedig Nederlandse termen toegeëigend […]. De Nederlandse situatie bewijst dat de taalkundige invloed van een groep nauwelijks verband houdt met de aantallen sprekers van de taal.' - Bill Bryson, Made in America, Londen 1994, p. 167-168.

Inhoud
7 Lijst van illustraties
9 Woord vooraf
17 Dankbetuiging
19 Van aardbei tot zwengel
199 Geselecteerde literatuur
204 Oproep

Lijst van illustraties
1. Autotermen in het Indonesisch (foto: G. Indronugroho en M. Indronugroho-Heins) 21
2. Atlas in het Frans 28
3. Delicatessen in het Amerikaans-Engels 49
4. Dommekracht in het Indonesisch 53
5. Drie in het Sranantongo (uit: E. Bakker e.a., Geschiedenis van Suriname. Van stam tot staat, 1998, p. 153) 55
6. Fluit in het Zweeds 63
7. Goudse kaas in het Servisch 69
8. Maatjesharing in het Noors (foto: Alma Korteweg) 74
9. Rolmops in het Pools 77
10. IJsberg in het Engels 81
11. Juwelier in het Servisch 91
12. Koolpot in het Caribisch Engels 101
13. Koolsla in het Engels 102
14. Koolzaad in het Frans 103
15. Korfbal in het Frans 105
16. Postkantoor in het Papiaments (foto: Walter Bakhuis) 113
17. Lot erijin het Italiaans 115
18. Maalstroom in het Duits 119
19. Stokvis in het Italiaans 165
20. Stroopwafel in het Engels 168
21. Vaarwater in het Russisch 180
22. Wafel in het Noors 186
23. Wenteltrap in het Engels 188

Woord vooraf

Volkeren die met elkaar in contact komen, wisselen altijd voorwerpen en denkbeelden uit. Tegelijk met die voorwerpen en denkbeelden worden in vele gevallen de woorden uitgewisseld waarmee een en ander wordt aangeduid: in West-Europa bediende het christendom zich van het Latijn, waardoor de meeste talen voor christelijke begrippen Latijnse woorden kennen (in het Nederlands bijvoorbeeld altaar, bijbel, evangelie, preek, sacrament). De computer is uitgevonden in Amerika en in de meeste talen wordt hij met de Engelse naam computer aangeduid. Zulke woorden noemen we leenwoorden - iedere levende taal telt er vele duizenden, die in de loop van zijn geschiedenis aan andere talen en culturen zijn ontleend. We spreken van leenwoorden, omdat we kijken naar de woorden die wij uit een andere taal hebben geleend. Maar diezelfde woorden zijn, vanuit die andere taal gezien, uitgeleend. Voor ons is software een leenwoord uit het Engels, voor het Engels is software een uitleenwoord. Het is maar van welke kant je het bekijkt.
De Nederlandse taalkundige publicaties hebben zich tot dusverre vrijwel uitsluitend geconcentreerd op de Franse, Latijnse, Engelse, Russische enzovoort leenwoorden in het Nederlands. Dit Klein uitleenwoor-denboek gaat echter over de woorden die het Nederlands aan andere talen heeft uitgeleend. Hier wordt het verhaal verteld van een paar honderd Nederlandse woorden die zijn overgenomen door andere talen. Het zal blijken dat Nederlandse woorden aan verrassend veel talen zijn uitgeleend - meer dan de meeste mensen zullen vermoeden. In Australië kunt u rijsttafel eten, in Rusland blust men branden met een brandspojt, in Duitsland is op uithangborden Juwelier te lezen, in Indonesië staat een asbak op tafel, en op het Afrikaanse continent kun je mensen waarschuwen met de uitroep pas op! Zoals een correspondent opmerkt: 'Met een lijst Nederlandse woorden in een andere taal kan je met heel weinig moeite in één keer je woordenschat in die taal omhoog krikken.'
In dit Klein uitleenwoordenboek staan de woordgeschiedenis en de cultuurhistorie centraal: van ieder woord wordt beschreven wat de herkomst ervan is, aan welke talen - voor zover momenteel bekend - het is uitgeleend en waarom dat is gebeurd. De woorden zijn gekozen omdat er een interessante of verrassende geschiedenis mee is verbonden.

Daarnaast heb ik gestreefd naar een zekere spreiding over talen, over het alfabet en over de woordsoorten. En tot slot variëren de uitleen-woorden van zeer ingeburgerd (atrét 'achteruit' in het Indonesisch, lat 'laat' in het Sranantongo) tot nog geheel níét ingeburgerd (snipperdag in Amerikaanse bedrijven) of slechts regionaal bekend (potjevleesch in het Noord-Frans).
De woorden in dit boek vormen bij lange na geen compleet overzicht van de Nederlandse uitleenwoorden: dat zijn er namelijk vele duizenden. Ik ben al enkele jaren bezig met het verzamelen van zo veel mogelijk Nederlandse uitleenwoorden. Dat doe ik voornamelijk door in etymologische woordenboeken van andere talen en in vreemdewoor-dentolken te zoeken naar Nederlandse, Oudnederlandse, Middelnederlandse, Middelnederduitse, Vlaamse en Afrikaanse woorden. Sinds kort word ik bij dit werk bijgestaan door stagiairs en specialisten in verschillende talen.
Veel materiaal heb ik ontvangen van lezers van het tijdschrift Onze Taal, die massaal hebben gereageerd op een oproep in oktober 2005 om een vragenlijst in te vullen over Nederlandse uitleenwoorden. Die oproep is tevens verschenen in het elektronische tijdschrift voor de neerlandistiek Neder-L, in de IVN-krant (de Nieuwsbrief van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek) en in Taalpost, en is verder door diverse kranten overgenomen. Meer dan zevenhonderd mensen hebben de vragenlijst ingevuld. Diverse neerlandici in het buitenland hebben structurele medewerking aangeboden.
De aldus uit verschillende bronnen verzamelde informatie over Nederlandse uitleenwoorden wordt ingevoerd in een database. Deze database zal te zijner tijd met steun van de Nederlandse Taalunie beschikbaar worden gesteld voor verder wetenschappelijk onderzoek. Op basis van de database zal over enkele jaren een omvangrijke publicatie verschijnen onder de titel Nederlands in de wereld. De Nederlandse invloed in kaart gebracht. Hierin zal het materiaal geordend worden per taal: in het boek zal worden beschreven welke contacten het Nederlands in de loop van de tijd heeft gehad met een bepaalde taal, en tot welke uitleenwoorden en welke soorten uitleenwoorden die contacten hebben geleid. In het alfabetisch geordende Klein uitleenwoordenboek wordt de geschiedenis van ieder opgenomen woord uitgebreider en diepgraven-der beschreven dan mogelijk is in Nederlands in de wereld. Zo vullen de twee publicaties elkaar mooi aan.
"Wy moatte moarn, mar wer even, yn it waar sjen." Pyt Paulusma
"My ochotní, vedeni nevědomými, děláme nemožné pro nevděčné" K. Jireček.
"Jesteśmy tym, kogo udajemy i dlatego musimy bardzo uważać, kogo udajemy". K. Vonnegut
Аватара пользователя
putator

 
Сообщения: 1441
Зарегистрирован: Вт июн 01, 2010 02:40
Язык(-и): martian





Re: klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs

Сообщение polyanka » Пн апр 11, 2011 12:03

Hartelijk dank!
polyanka
polyanka

 
Сообщения: 4
Зарегистрирован: Чт мар 24, 2011 22:56
Откуда: the Netherlands
Язык(-и): Ru/En/Dut/Fr/Ger

Re: klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs

Сообщение putator » Пн апр 11, 2011 16:27

graag gedaan :)
"Wy moatte moarn, mar wer even, yn it waar sjen." Pyt Paulusma
"My ochotní, vedeni nevědomými, děláme nemožné pro nevděčné" K. Jireček.
"Jesteśmy tym, kogo udajemy i dlatego musimy bardzo uważać, kogo udajemy". K. Vonnegut
Аватара пользователя
putator

 
Сообщения: 1441
Зарегистрирован: Вт июн 01, 2010 02:40
Язык(-и): martian

Re: klein uitleenwoordenboek, Nicoline van der Sijs

Сообщение somnolent » Сб июл 02, 2022 22:13

Для того же словаря есть еще ссылка (на всяк. пож.): https://www.dbnl.org/arch/sijs002klei01 ... i01_01.pdf
Аватара пользователя
somnolent

 
Сообщения: 2908
Зарегистрирован: Пт апр 30, 2010 07:20
Откуда: ff104w98l
Язык(-и): endophasie



Словари русского языка

www.gramota.ru
Словарь Мультитран
Язык

Вернуться в Нидерландский язык

Кто сейчас на конференции

Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 2